Žil Visente - Auto o lađi za raj

[S.Teller]

Žil Visente

AUTO O LAĐI ZA RAJ

(Gil Vicente, Auto de la Barca de Gloria)

Žil Visente (1465-1536) je Portugalac koji je pisao komade za španski dvor. Auto (jednočinka) o lađi za raj treći je deo trilogije a prethode mu Lađa za Pakao Auto de la Barca do Inferno) i Lađa za Čistilište (Auto dc la Barca do Purgatorio), 1517-19. Motiv Haronove barke koja prevozi duše mrtvih razvija se iz savremene opsesije smrću i plesa smrti (danza de muerte) groteskne maskarade nastale insceniranjem jednog izvorno likovnog motiva. Smrt je veliki izjednačivač koji bez razlikovanja i popusta grabi pripadnike svih društvenih slojeva. Ta egalitaristička čistka prikazuje se u prva dva dela trilogije, dok u ovom na scenu izlaze najveći moćnici svetovne i crkvene hijerarhije, ne manje grešni od običnih smrtnika. Ipak, s obzirom na to da je izvođenje komada bilo namenjeno dvorskoj publici, pojava Hrista iskupljuje na kraju elitu grešnika i prevodi ih u raj, nakon što su se ovi, a i publika sa njima, suočili sa pejzažom pakla, sa plamenim ostrvom muka i patnji na horizontu. Tekst je prošaran biblijskim citatima i parafrazama na latinskom, a komad u celini, uprkos repetitivnom obrascu, uspeva da uzbudi kontrastom između hladnog, poslovnog držanja Smrti i Đavola i strašnog pokajanja i preklinjanja nekadašnjih moćnika, zaprepašćenih i uzdrmanih u svojoj oholosti tek kad im se odbije pristup lađi za raj.

Na redu je treća scena koja govori o Raju. Neka je na znanje da su u njoj visoki dostojanstvenici: Jedan PAPA, jedan KARDINAL, jedan NADBISKUP, jedan CAR, jedan KRALJ, jedan VOJVODA, i jedan KNEZ. Prvo na scenu ulaze četiri anđela i pevaju; nose pet vesala s pet rana Isusovih i ulaze u svoju lađu. Dolazi za njima zapovednik lađe, ,,crni Arapin" iz Pakla i govori drugaru koji je sa njim. Scena je prikazana njegovoj visosti kralju don Manuelu Prvom, u Almeirimu, leta gospodnjeg 1519.
ĐAVO: Pohitaj, dugonogi. Smrt mi ovamo dozovi. Reci joj da sam nameran isploviti odavde, da je očekujem i da se potom vraćam. (Dolazi SMRT)