Počeci računanja i merenja vremena

[Braca]

Od samih početaka ljudske civilizacije, potreba za organizacijom života podstakla je razvoj metoda za praćenje vremena. Nebeska tela, prirodni fenomeni i svakodnevne rutine omogućili su ljudima da postepeno kreiraju sisteme koji su evoluirali u precizne kalendare, satove i računarske algoritme. 

Prvi pokušaji računanja vremena

Praistorijski ljudi su se oslanjali na prirodne cikluse, poput smene dana i noći, mesečevih menja i godišnjih doba. Nekoliko zanimljivih primera ilustruje kako su drevni narodi primećivali i beležili protok vremena: 

Lebombo kost (oko 35.000 godina pre nove ere) – Pronađena u Južnoj Africi, ova životinjska kost ima urezane oznake koje neki arheolozi tumače kao primitivni sistem brojanja dana ili lunarnih ciklusa.
 
Megaliti i astronomija – Poznate građevine poput Stounhendža u Engleskoj ili Nabta Playa u Egiptu služile su kao primitivni astronomski kalendari, pomažući ljudima da odrede početak godišnjih doba. 

Rana merenja vremena – od senki do vode i peska

Ljudi su ubrzo shvatili da se senke menjaju tokom dana i počeli da koriste **sunčane satove**. Egipćani su prvi sistematski koristili sunčane satove oko 1500. godine p.n.e., a Grci su ih kasnije usavršili. 

Da bi vreme moglo da se meri nezavisno od Sunčeve svetlosti, razvijeni su **vodeni satovi** (klepsidre), koje su koristile protok vode kroz posudu s malim otvorom za jednoliko merenje vremena. Ovaj metod je bio popularan u antičkoj Grčkoj, gde su se koristili za ograničavanje govora u sudnicama. 

Kasnije je nastao **pesčani sat**, koji se sastojao od dve staklene komore povezane tankim grlom kroz koje pesak ističe u pravilnim intervalima. Ovaj sat je bio popularan među pomorcima, jer su mogli tačno meriti periode od 30 minuta ili jednog sata. 

Od kalendara do modernih časovnika

Sistemi merenja vremena postajali su sve precizniji. Drevni Vavilonci su koristili **seksagezimali sistem**, koji je baziran na broju 60 – što je i danas osnova za podele minuta i sekundi. 

Egipćani su razvili **solarni kalendar**, sa 365 dana raspoređenih u 12 meseci. Rimljani su ga kasnije prilagodili i uveli **julijanski kalendar**. Da bi se ispravile manje greške u računanju vremena, papa Grgur XIII je 1582. godine reformisao kalendar i uveo **gregorijanski kalendar**, koji danas koristi većina sveta. 

Zanimljivosti o merenju vremena

Zašto dan ima 24 sata – Stari Egipćani su prvi podelili dan na 24 jednake jedinice, od čega je 12 sati pripadalo dnevnoj svetlosti, a 12 noći.
 
Najstariji lunarni kalendar – Praistorijski kamen ,,Aberdenški lunarni kalendar" pronađen u Škotskoj pokazuje tragove računanja mesečevih faza, star više od 10.000 godina! 

Najstariji mehanički sat – Prvi satovi pokretani zupčanicima pojavili su se u srednjem veku, a **astronomski sat u Pragu**, koji je instaliran 1410. godine, i danas radi. 

Zaključak: Od senki do atomskih satova

Od drevnih metoda pomoću prirodnih pojava, preko vodom i peskom merenog vremena, pa sve do modernih atomskih satova koji preciznost dovode do nivoa milijarditog dela sekunde, razvoj metoda merenja vremena pratila je evolucija ljudske civilizacije. Bez ovih ranih dostignuća, današnji digitalni satovi, kalendari i računarski sistemi ne bi postojali! 

Izvor: Copilot